Angliya nafaqat futbol, ingliz bog‘i, yomg‘ir soyaboni va boshqa foydali narsalarni emas, balki dunyo oshxonasini o‘z ixtirolari bilan boyitgan.
Pudinglar va keklar, sendvichlar va "Worcester" sousi, rostbif va pish, fish-and-chips – bu gastronomik yangiliklarning to‘liq bo‘lmagan ro‘yxati ham britaniyaliklar uchun yodgorlik qo‘yishga arziydi. Bundan tashqari, ularning mashhur ingliz nonushtalari va Rojdestvo kechki ovqatlari xalqaro gastronomiyaning klassikasiga kirgan.
Go‘sht
Inglizlar – haqiqiy go‘shtxo‘rlar. Ular go‘shtni qovurib, qaynatib, kasserollarda va sho‘rvalarda, biftek qilib yoki butunligicha tandirda pishirishadi. Mashhur rostbif (roast beef) tayyorlash uchun faqat nozik yog‘ qatlamlari bor go‘sht ishlatiladi, bu esa uni yumshoq va shirali qiladi. Go‘sht avval qovuriladi, keyin pechda turli darajada pishiriladi, lekin ziravorlar ishlatilmaydi. Inglizlarning fikricha, haqiqiy rostbif (ya’ni inglizcha) shunchalik mazali bo‘ladiki, sous va ziravorlar kerak emas.
Ammo biftek (beefsteak) mol go‘shtidan juda uzoq vaqt qovuriladi, shunda u tanqidchi gurmannikiga ko‘ra "taglikka" o‘xshab qolishi mumkin.
Shotlandiyada esa haggis – ichiga go‘sht solingan qo‘y ichagi tayyorlanadi, bu juda mashhur va mehnat talab qiladigan taomdir.
Bundan tashqari, inglizlarda go‘shtli piroglar keng tarqalgan, aslida ular kartoshka va qiyma bilan tayyorlanadigan kasserollardir. Eng mashhuri – cho‘pon pirogi (shepherd’s pie), ikki asrdan ortiq vaqt davomida iste’mol qilinib kelinayotgan kartoshka, qo‘y go‘shti, no‘xat, sabzavotlar va ziravorlar aralashmasidan iborat. Mol go‘shtli kartoshka kasseroli esa cottage pie deb ataladi va unda pastarnak, sabzavotlar, yog‘ va ziravorlar qo‘shiladi.
Baliq
Buyuk Britaniya – baliqchi davlat, uning baliq ovlash floti Yevropa Ittifoqidagi eng yirik beshlikdan biridir. Treska, piksha, losos, beluga va boshqa baliqlarni qovurib, qaynatib, tandirda pishirib, tuzlab, dudlab, marinadlab tayyorlashadi va nonushtadan boshlab iste’mol qilishadi.
Baliq bifteklari va kotletlari suxarida qovurishni yaxshi ko‘radilar. Baliqli kartoshka pirogi (fisherman’s pie) – "cho‘pon pirogi" va "cottage pie" bilan bir qatorda mashhur britaniya kasserollari uchligining ajralmas qismidir.
Ammo Britaniyada fish-and-chips (klyarda qovurilgan baliq va kartoshka fri) kabi taom bor, 19-asrning o‘rtalaridan beri uning mashhurligiga hech nisa teng kelmaydi. Bu – ingliz fastfudi, oddiy tayyorlanadigan, lekin Aнглияdagidek yangiligi va sifatligi bilan ajoyib ta’m beradigan taom.
Kartoshka
Britaniya orollarining iqlimi mazali kartoshka yetishtirish uchun juda qulay. Inglizlarning kartoshkaga bo‘lgan muhabbati faqat belaruslarnikiga teng qo‘yish mumkin.
Kartoshka nafaqat eng mashhur garnir, balki mustaqil taom ham, boshqa ovqatlar asosi ham bo‘la oladi.
Britaniyada kartoshkani qaynatib, yalpiz bilan aralashtirishadi, limon bilan pishirishadi va albatta kartoshkali puding tayyorlashadi. Kabuqli kartoshkani yog‘da qovurib, qobiq qizargan holda pishirishadi. Kartoshka pyuresi – ko‘plab kasserollar va piroglar asosidir. Eng yaxshi qovurmalar kartoshka bilan birga tayyorlanadi, masalan, "Lancashire hotpot" – qo‘y go‘shti va sabzavotli qovurma.
Inglizlar an’anaviy nonni kam iste’mol qilishadi, faqat sendvich uchun asos sifatida foydalanishadi. Lekin ular kartoshkali non (potato bread), kartoshkali pirojki (potato cakes) va kartoshkali kulcha (tattie scones)ni yaxshi ko‘radilar, bunda un kartoshka massasi bilan almashtiriladi.
Pishloqlar
Britaniya orollarida ajoyib pishloqlar tayyorlanadi, ular dunyoning boshqa mamlakatlarining mashhur pishloqlari bilan raqobatlasha oladi.
Britaniya pishloqlari ishlab chiqariladigan joylar nomi bilan ataladi. Eng mashhuri – Stilton – kichik qishloq nomi bilan atalgan.
Yorkshir grafligi Wensleydale pishlog‘i bilan faxrlanadi, u sigir yoki qo‘y sutidan tayyorlanadi va 2-4 oy davomida yetiladi. Uning yog‘liligi 45% ni tashkil etadi va olmali piroglar bilan ajoyib uyg‘unlashadi.
Puding
Puding (pudding) – ingliz oshxonasining klassikasi. Bu taom un, sut, shakar va tuxumdan tayyorlanadi, lekin go‘sht, sabzavot, guruch yoki shirin versiyalari ham mavjud.
Pudinglar – yakshanba kechki ovqati va Rojdestvo stolining ajralmas qismi, go‘shtli taomlarga an’anaviy qo‘shimcha yoki mustaqil desertdir.
Eng mashhuri – Yorkshir pudingi, "dripping pudding" deb ham ataladi (ya’ni "yog‘ bilan singgan puding").